|
ابزار مرمت فرش دستباف
برای انجام موفق هر حرفه و فرآیند باید از ابزار مناسب و ویژه آن مهارت استفاده شود. مرمت فرش نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای رفع نقاط معیوب نیاز است تا مرمت‌گران از ابزار و ادوات معینی برای رفع نقاط آسیب‌دیده استفاده کنند. شیوه مرمت فرش دستباف بنابر نوع و میزان آسیب‌دیدگی این دستبافته، متفاوت و در پی آن ابزار و ادوات کاربردی نیز متفاوت خواهد بود. اما با این وجود، ابزار مرمت فرش محدود بوده و شامل موارد ذیل است.
قیچی
قیچی کاربردی مرمت فرش به دو نوع تخت و ترکی تقسیم می‌شود. قیچی تخت که بدان قیچی رفوگری گفته می‌شود، دارای کمی انحنا بوده و برای معایبی هماند سرنخ گیری، صاف کردن سر فرش، از بین بردن پرز ساییده شده و ناهمواری‌های سطح فرش استفاده می‌شود. اما نوع دیگر قیچی یعنی ترکی، دارای خمیدگی در دسته می‌باشد و برای پرداخت و یکسان کردن سطح فرش به کار می‌رود. چاقو
چاقوهای متفاوتی برای رفع عیوب فرش وجود دارد که مرمت‌گر، بنابر صلاح‌دید خویش از آن‌ها استفاده می‌کند. اما رایج‌ترین چاقوی کاربردی در این حرفه، چاقوی موسوم به ایلمک و چنگال است. چاقوی ایلمک، چاقویی با گردن بلند است که برای بافت نقاط معیوب و عبور دادن نخ‌ها از میان تار فرش مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین نوع دیگر، یعنی چاقوی چنگال که مانند چنگالی تک شاخه است، برای جابه‌جایی گره‌ها، رج‌ها و کجی فرش به کار می‌رود. قلاب
رایج‌ترین قلاب کاربردی در مرمت فرش از نوع خواب پشت و خواب رو است. قلاب خواب پشت، برای انتقال نخ پرز از پشت به روی فرش استفاده می‌شود. از قلاب دیگر یعنی قلاب رو که بدان خواب مشهد گفته می‌شود، برای بیرون کشیدن پرزهای پوسیده از میان فرش و بافت مجدد بهره گرفته می‌شود. این وسیله عموماً در منطقه خراسان کاربرد دارد. کیله
وسیله‌ای منعطف، متشکل از خارهای ریز فلزی است. مرمت‌گران با کشیدن کیله در میان پرزهای بازبافی شده، موجب کهنگی این نقاط، یکسانی خواب فرش و در نهایت یکسان‌سازی قسمت ترمیم شده با سایر نقاط می‌شود. سوزن
در مرمت فرش، از انواع سوزن برای چرم‌دوزی، چله‌گذاری، پودگذاری، غریبله کردن، پودگذاری و تار کشی استفاده می‌شود. اندازه سوزن مصرفی، بنابر صلاح‌دید رفوگر، ابعاد و ضخامت فرش متغیر و بسیار متفاوت است. درفش
وسیله‌ای آهنی، نوک تیز و میله‌ای شکل که کاربرد آن بیرون کشیدن چله‌ها، پودهای آسیب دیده از داخل قالی و سرنخ پودی درشت است. چهار چوب
این چهار چوب، کاربرد دار قالی‌بافی را ایفا می‌کند. بدین ترتیب نقاط معیوبی که نیاز به بازبافی دارد، در مرکز این دستگاه قرار می‌گیرد و نواحی دیگر فرش به وسیله تعدادی میخ به چهار چوب متصل و محکم می‌شود. سپس مرمت‌گر اقدام به مرمت و بازبافی نقاط آسیب دیده می‌کند. تخته شیب‌دار
این ابزار به تخته زیرکار شهرت دارد و برای چله کشی ناحیه آسیب دیده و رفع کجی فرش به کارگرفته می‌شود. ابعاد این تخته بنابر نظر مرمت‌گران و مقدار آسیب‌دیدگی فرش، متفاوت است.
|