رجشمار چیست ؟
رجشمار واحد سنجش تراکم بافت در فرش دستبافت است .
به تعداد گره بکار رفته در هفت سانتیمتر طولی بافت ( چه در عرض و چه در ارتفاع ) رجشمار می گویند.فرضاٌ وقتی گفته میشود رجشمار بافت فرشی ۶۰ است ، به این معنی است که در هر هفت سانتی متر آن ۶۰ گره بافته شده ، و وقتی گفته میشود رجشمار ۷۰ ، یعنی ۷۰ گره در ۷ سانتیمتر .
بنابراین هر چه رجشمار بافت بالاتر باشد، به معنی این است که تعداد گره بیشتری در هر ۷ سانتی متر آن بافته شده ،بنابراین ظرافت بافت آن بالاتر خواهد بود چون برای بافت تعداد گره بیشتر در یک اندازه معین، لازم است که از گره های ریزتر و در نتیجه مواد اولیه و مصالح ظریف تر استفاده نمود .
چنانچه از شما خواسته شود که رجشمار فرشی را که قبلاٌ بافته شده است محاسبه کنید،کافی است که با خط کش یایک متر خیاطی ، ۷ سانت آنرا ( از هر قسمت بافت که خواستید ) اندازه گرفته و سپس تعداد گره های بکار رفته در آن رابشمارید.بدیهی است که بافت ظریفتر نیازمند صرف وقت و دقت بیشتر خواهد بود ،به همین دلیل است که هر چه فرش ریزبافت تر باشد ،ارزش و قیمت بیشتری خواهد داشت. 
روش محاسبه رجشمار فرش
برای تعیین رجشمار، تعداد گره یا تعداد رجها را در واحد گره ذرعی محاسبه می‌کنند. برای روشن شدن این مطلب لازم است ابتدا تعریفی از ذرع و گره ذرعی داشته باشیم.
در قدیم برای تعیین طول از واحد ذرع استفاده می‌کردند؛ که در اصفهان معادل ۱۰۴ سانتیمتر و در تبریز معادل ۱۱۲ سانتیمتر ودر کرمان معادل ۱۰۸ سانتیمتر در نظر می‌گیرند.
یک شانزدهم ذرع، گره ذرعی است؛ بنابراین رجشمار فرش در اصفهان در هر ۶٫۵ سانتیمتر ودر تبریز در هر ۷ سانتیمتر ودر کرمان درهر ۶٫۷۵ سانتمتر محاسبه می‌شود.
بطور مثال اگر رجشمار فرش ۶۰ باشد بر اساس واحد اصفهان در هر ۶٫۵ سانت ، و در واحد تبریز در هر ۷ سانت ودر واحد کرمان در هر ۶٫۷۵ سانت ،۶۰ گره وجود دارد.
البته معمولترین رجشمار بر اساس واحد تبریز محاسبه می‌شود.

با توجه به نوع رجشمار مصالح به کار برده شده نیز متفاوت است.
مقیاس‌های رجشمار متنوع و گوناگون هستند. به طور کلی، فرش دستباف براساس ظرافت و رجشماری که دارای دارای طرح و نقش متفاوتی است و هر یک از زیبایی خاص، ارزش بسیار و منحصر به فردی برخوردار است. ظرافت فرش دستباف با مقیاسی با عنوان رجشمار قابل طرح است. رجشماری و مقیاس‌های رجشمار تعیین کننده ظرافت و ارزش فرش به شمار می‌آید. هرچقدر رجشمار افزایش یابد، ظرافت فرش بیش‌تر میشود. رجشمار فرش در فرش های ترکی باف، در هفت سانت و در فرش های فارسی باف در شش و نیم سانتی متر قابل محاسبه است. برای تشخیص رجشمار فرش، از ابرزاری همانند ذره بین و خط کش استفاده می‌شود. در آذربایجان از واحد اندازه­گیری قبال در تعیین دستمزد استفاده میشود. این واحد معادل ۱۴۰۰۰ گره است که در مناطق ترک نشین، ایلمک خوانده می‌شود.

رجشمار ظرافت فرش دستباف است.
در نایین و مناطقی که از نایین تبعیت می‌کنند، ملاک دستمزد تعداد لای مصرفی فرش است. به طور مثال نایین چهارلا، شش لا و نه لا.
در اصفهان ملاک سنجش ظرافت بافت قالی و تعیین دستمزد تعداد ۱۰۰ تایی های چله‌کشی است. معمولاً با یک خط رنگی چله ها تفکیک می شود. به طور مثال گفته میشود، این زرع و نیم چند صدتایی است. در واقع رجشمار آن چه میزان است. اگر این زرع و نیم ده تا صدتایی باشد، رجشمار آن ۶۵ رج است.
در استان خراسان از واحد اندازه گیری مقاط استفاده می­شود که معادل ۱۲۰۰۰ گره است. در کرمان لفظ جفت برای تعیین رجشمار به کار گرفته میشود. در واقع جفت تارهای زیر و رو ملاک محاسبه رجشمار است. به طور مثال وقتی گفته می­شود، کرمان صد جفت یعنی رجشمار این فرش ۵۰ است.
در اراک ملاک تعیین رجشماری فرش، در یک چارک زرعی محاسبه می­شود. به عنوان مثال وقتی فرشی ۱۲۰ رگ است، در واقع رجشمار آن ۴۰ رج است.

هر چه رجشمار بیشتر باشد، ظرافت فرش بیشتر می‌شود.
در کاشان برای تعیین ظرافت فرش، از لفظ خانه استفاده می‌شود. بر اساس خانه­های عرضی نقشه اصلی فرش­های تولید شده محاسبه می‌شود.