آشنایی با مراحل بافت گلیم:
گلیم دست بافتی است بدون پرز که با نخ خامه پشمی (البته درایام قدیم ) و یا پنبه ای ،مصنوعی (آنیلینی،کرومی،اکرلیک)به صورت تار وپود بافته میشود ودر بافت آن از نخ یک لای ۵-۳ استفاده می شود.
هر چه قدر لایه نخ کمتر باشد کیفیت گلیم بافته شده بهتر می باشد.شاید گلیم نوع ساده قالی باشد روی این اصل می توان پذیرفت که بافت گلیم قبل از ابداع قالی رواج داشته است . آثار به دست آمده در آرامگاه فراعنه مصر ۲۵۰۰سال قبل از میلاد نشان از وجود گلیم در آن زمان دارد.
گلیم ها عموما با نقوش شکسته (هندسی) بافته میشوند. این نقوش بیشتر شامل لوزی، سه گوش، چهار گوش، انواع گل، بوته، ترمه، شش گوش، انواع حیوانات اهلی و درنده و نیز بسیاری از نقوش دیگر می شود. قدیمی ترین گلیم بافته شده در مصر به دست آمده.
البته در کشورهایی مانند هند، چین، افغانستان، پاکستان و دیگر کشور های خاورمیانه بافت گلیم صورت می گیرد . گلیم بافت ها انواع گوناگونی دارند که می توان به گلیمچه، مسند، خورجین، ورنی، جوال و… اشاره کرد.
آشنایی با اجزای بافت گلیم
گیس باف یا زنجیره بافی،کناره سفید رنگ و یا طبق سلیقه خود بافنده، شیرازه، ملیله کاری، حاشیه ساده، حاشیه همراه متن، زمینه وخود نقش.گلیم هرسین که مربوط به استان کرمانشاه است از شهرت خاصی برخوردار است.گلیم ورنی که مربوط به استان آذربایجان است به ظاهر مانند فرش ولی فاقد پرز می باشد که روی این نوع گلیم ها نقش برجسته ایجاد می کنند و امروزه در بازار نوع ماشینی آن به نام گلیم – فرش موجود می باشد.گلیم دورو مربوط به استان اردبیل است که هر دو طرفش به یک شکل است که از تنوع رنگ و نقوش زیادی برخوردار است.

نحوه بافت
تولید گلیم معمولاً با بافت چند رج ساده که نزد بافندگان به گیس بافی شهرت دارد آغاز می شود برای این کار حدود ۱۵ تا ۱۶ سانتیمتر از ابتدای چله ها به منظور ریشه در نظر گرفته شده است و سپس مقداری از گلیم با نخ از نوع چله به صورت یکی در میان بافته می شود.
گاهی نیز بافندگان برای این قسمت از نخهای رنگی استفاده می کنند و عمل بافت را به صورت دو تار از رو و دو تار از زیر انجام می دهند و بعد از بافت هر رج بطور ساده دو رج نیز بافت زنجیره ای به ابتدای گلیم می افزایند و به دنبال آن عمل اصلی بافت را انجام می¬دهند بعد از قسمت زنجیره¬ای گلیم بافت اصلی آن انجام می پذیرد و بافنده طبق نقشه یا اثر ذهنیات خود، نخ های رنگی را که قبلاً به صورت گلوله درآمده از لابه لای تارهای گلیم عبور می دهند.

گلیم به سه شیوه بافته می شود:

1. گلیم ساده باف : در این نوع گلیم، پودها یکی در میان از لابه لای تار (چله) عبور می کند. این گلیم یک روست و برای بافت آن معمولاً از نقشه از قبل آماده شده استفاده نمی شود. نقوش گلیم ساده باف، عموماً هندسی است و به ندرت نقوش منحنی در این نوع گلیم دیده می شود. گاهی روی این گلیم ها با استفاده از الیاف رنگی پشم، نقوشی ایجاد می شود که غالباً هندسی است.
2. گلیم برجسته : این نوع گلیم دارای زمینه ای ساده می باشد ولی طرح اصلی مانند قالی پرزدار است. بدینصورت که از روی نقشه قالی، بر روی چله گلیم گره زده می شود و در پایان پرز اضافی چیده می شود.
3. ورنی : ورنی، گلیمی است بدون پرز و یک رو، که عموماً بدون نقشه و به صورت ذهنی توسط دختران و زنان عشایر مناطق مغان، ارسباران و مشکین شهر بافته می شود. این نوع گلیم در کردستان و کرمان با طرح و نقش دیگری بافته میشود که در کرمان آن را “شیریکی پیچ” می-نامند. بهترین ورنی های ایران توسط ایل شاهسون یا ایلسون تولید می شود که سابقه طولانی در این زمینه دارند، به گونه ای که همواره واژه ورنی با نام شاهسون قرین بوده است.

به طور کلی از لحاظ بافت گلیم های ایرانی به دو شیوه بافته می شود :
۱- شیوهپود گذاری : در این شیوه تنها از نخ تار (چله) و نخ پود برای بافت گلیم استفاده می-شود. پودهای رنگارنگ را از زیر و روی رشته¬های تار عبور می دهند، با تغییر رنگهای پود است که نقش¬ها پدیدار می شود و هر دو روی گلیم صاف، هموار و همرنگ می شود.
۲- شیوه پودپیچی: در این شیوه علاوه بر نخ تار و نخ پود از پودی نازک نیز در بافت استفاده می¬شود و در واقع پود به حالت پیچش از میان نخ های تار عبور نموده، سپس با عبور پود نازک و کوبیدن آن با شانه، عمل درگیری نخ های تار و پود قطعی می شود. این شیوه بافت که بسیاری از صاحب نظران آن را حدواسطی میان گلیم بافی و قالی بافی دانسته اند، در واقع آخرین منزلگاه تکامل گلیم بافی به قالیبافی می باشد. بافت گلیم معروف به ورنی در آذربایجان شرقی و نیز بافت گلیم معروف به شیریکی پیچ در استان کرمان بدین شیوه است.

این نوع گلیم ها را که به شیوه پود پیچی بافته می شوند سوماک نام نهاده اند. گاهی روی گلیم ها را سوزن دوزی می کنند، این گلیم ها به گلیم سوزنی شهرت دارند.